Yapay Zeka ile Kira Geliri Takibi: Vergi Cezaları ve Önlemler
Yapay Zeka ile Kira Geliri Takibi: Vergi Cezaları ve Önlemler
Yapay zeka, para transferlerinde 'diğer' seçeneği ile yapılan ödemeleri mercek altına alıyor. Kira geliri olmayanlar için vergi cezaları riski artıyor. Gelir İdaresi Başkanlığı, bu durumu tespit etmek için yeni yöntemler geliştiriyor. Kira beyanı ve ödeme yöntemleri hakkında detaylar, mülk sahiplerini ve kiracıları etkileyen önemli bilgiler içeriyor.
Kira Geliri ve Vergi Cezaları
Evini kiralayan ve para transferlerinde ‘diğer’ seçeneği ile ödeme alan kişiler için düğmeye basıldı. Son dönemde vergi takiplerinde kullanılan ‘yapay zeka’ yöntemi, para transferlerini mercek altına aldı. Eğer bir para hesabınıza göndericiden ‘diğer’ seçeneği ile ulaştıysa, kira geliri olmasa bile gelir vergisi cezası ile karşı karşıya kalınabiliyor. Yapay zeka, para transferlerinde ‘diğer’ seçeneğini ‘kira geliri olabilir’ şeklinde yorumlayabiliyor.
Hesaba gelen para ‘diğer’ veya ‘kira geliri’ şeklinde yazıldıysa, aylar sonra hatta yıllar sonra da vergi cezası ile karşılaşılabileceği belirtiliyor. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi takibinde kullandığı yapay zeka sistemi, ‘diğer’ açıklamasıyla gönderilen parayı ‘kira geliri’ olarak algılayıp kişiyi riskli gruba sokabilir. Çok sayıda kişiye bu şekilde e-tebligatlar gönderildiği ortaya çıktı.
Kira Geliri Elde Edenler Nasıl Tespit Ediliyor?
Devletin de bu tür tespitlere geniş anlamda imkanı var. Birincisi, kişilerin tapulu olan yerde oturup oturmadıkları, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verileri üzerinden takip edilebiliyor. Aynı zamanda oradaki elektrik, su abonelikleri, telefon bağlantıları gibi çok sayıda veri setine bakılabiliyor. Kira ile alakalı bu tür takipler, devlet açısından söz konusu olabiliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın geçtiğimiz yıllarda da kira gelir beyanına ilişkin önemli uyarıları olmuştu. Şu an için gayrimenkul kira gelirlerinden beyan veren mükellef sayısının 2 milyon 700 bin seviyesini geçtiği görülüyor. Türkiye’de yaklaşık 7 milyon kiracının olduğu değerlendiriliyor. Kira gelir beyanında bulunmayan çok sayıda kişi var.
Kira Ödemeleri ve Banka Zorunluluğu
Kiraların doğru beyan edilmesine ilişkin çok sayıda ek düzenleme de yakın zamanda getirildi. 2024 yılı Ekim ayında Gelir Vergisi Genel Tebliği ile tahsilat ve ödemelerle ilgili kapsam genişletildi. Bu noktada artık kira tutarı ne olursa olsun yapılacak tahsilatlar bankadan yapılmalı. Posta idaresinden yapılmalı ve bu şekilde kira tahsilat ve ödemelerinin belgelendirilmesi zorunluluğu getirilmişti.
Belgelendirmeyle ilgili zorunluluklara uymayanlara ek cezalar söz konusu oldu. Ceza oranları belirlendi ve işleme konu tutarın yüzde 5’i kadar özel usulsüzlük cezası kesiliyor. Eğer kiracı bunu kendi bildirirse, onlara ceza uygulanmıyor. Örneğin, elden ödenen 20 bin TL kira bedeli olsun, 5 bin TL asgari ceza tutarı çıkıyor.
Kira Geliri Olmayanlar Ne Yapmalı?
Kira geliri olmayan ya da özel bir nedenle artık kira geliri alamayanlar açısından hazır beyan sisteminde bir dilekçe menüsü var. Eğer gerçekten kira getirisi elde etmiyorsa kişi, ‘istisna dilekçesi vermek istiyorum’ menüsü aracılığı ile hazır beyan sistemi üzerinden dilekçe verebilir. İstisna altında kira getirisi elde edenler, ‘kira geliri elde edemedim’ diyenler, gayrimenkulünü sattıysa, satan kişiler, ‘gayrimenkulde kendim oturuyorum’ diyenler, ‘benim kardeşlerim, üst soyum, alt soyum’ oturuyor diyerek dilekçe verebilirler.
Elde ettikleri bir kira geliri yoksa bu dilekçelerle düzeltmeler yapabilirler. Kira ödemesi yazıldığında yapay zeka dışında zaten bir beyan olmuş oluyor. Hazır beyan sisteminde şöyle bir özellik var: Yatan bedelde kira yazıldıysa, sanki bu kira bedeliymiş gibi mükelleflere hazır beyan sistemi gösteriyor.